طی چند ماه گذشته تنها اخباری مبنی بر فروش و عرضه این دو خودروساز عمدتاً خبر عدم انجام تعهدات خودروسازان و بعضاً نارضایتی مشتریان از تحویل به موقع خودروها بود.
ایران تحلیل در ماه های اخیر خودروسازان دولتی قرعه کشی جدیدی برگزار نکرده اند. این عدم عرضه و ثبت نام جدید در حالی است که طی سال گذشته تنها دو خودروساز دولتی بیش از یک میلیون دستگاه خودرو تولید کرده و مدعی فروش همین مقدار بوده اند. اینکه چرا خودروسازان دولتی در چند ماه اخیر عرضه جدیدی نداشته اند جای تامل دارد.
فرهیختگان نوشت: همانطور که معاون حریم وزیر می گوید، مسئولان سابق وزارت حریم خصوصی در دو ارائه اخیر اسفند ۱۴۰۱ و اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۲ تمامی محصولات خودروسازان را پیش فروش کرده است. این موضوع در حالی مطرح می شود که در اواسط دی ماه ۱۴۰۲ تصویری از طرحی با تایید و امضای مسئولان وزارت امنیت، خودروسازان و قطعه سازان رونمایی شد که بر اساس آن «تا پایان ۱۴۰۲ هر خودروساز (ایران خودرو و سایپا) ۶۰ هزار دستگاه خودرو (در مجموع ۱۲۰ هزار دستگاه) را با قیمت ۵ درصد زیر حاشیه بازار به فروش می رساند. دبیر انجمن قطعه سازان در عین حال در گفتگو با مدعی گفت که معاون اول رئیس جمهور با این موضوع موافقت کرده است اما پس از آن شایعات زیادی ایجاد شد و موضوع به تکذیب های پی در پی رسید. ایران خودرو اعلام کرد که درخواست فروش برخی از محصولات خود را به قیمت حاشیه بازار داده است اما با آن موافقت نشده است. دستیار ویژه معاون اول رئیس جمهور نیز نقش مخبر را تکذیب کرد و سخنگوی شورای رقابت هرگونه افزایش قیمت را تکذیب کرد. این اتفاق از یک سو باعث افزایش قیمت خودرو در بازار شد و از سوی دیگر خودرویی به دست مردم نرسید. گفته می شود این عرضه ۱۲۰ هزار دستگاهی قرار بود برای جبران بدهی خودروسازان به قطعه سازان انجام شود و خودروسازان نیز می توانند این ۱۲۰ هزار دستگاه را از محل افزایش تولید در کنار سایر تعهدات جبران کنند.
تولید یک میلیون دستگاه در سایپا و ایران خودرو
بررسی وضعیت تولید دو خودروساز بزرگ کشور در سال ۱۴۰۲ نشان می دهد که مجموع تولید ایران خودرو و گروه سایپا در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون و ۳۷ هزار دستگاه بوده که نسبت به سال ۱۴۰۱ با یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه رشد نزدیک به ۱.۵ درصدی داشته است. ۲۳ هزار واحد . بر اساس این داده ها، حجم تولید گروه سایپا با افزایش ۷۵۰۰ دستگاهی نسبت به سال ۱۴۰۱، نزدیک به ۴۸۱ هزار دستگاه و حجم تولید گروه ایران خودرو نیز ۵۵۶ هزار و ۴۰۲ دستگاه بوده که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۶ هزار و ۴۰۰ دستگاه افزایش داشته است. گروه ایران خودرو از نظر فروش در سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۵۳۸ هزار دستگاه فروخته است که نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش ۶۹ هزار و ۵۰۰ دستگاهی داشته است. شرکت) در سال گذشته حدود ۳۱۵ هزار دستگاه فروخته شد که نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش ۴۴ هزار دستگاهی (۱۲ درصدی) داشته است. به طور کلی تولید و فروش دو خودروساز بزرگ کشور طی سال ۱۴۰۲ مطابق با اهداف وزیر سابق صمت که مدام از تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو در کشور صحبت می کرد و مجموع تولید خودروسازان دولتی و خصوصی کمتر از این رقم بود. و می توان گفت تحولی که در بازار خودرو به آن اشاره شد در سال ۱۴۰۲ اتفاق نیفتاد اما اگر انصاف داشته باشیم وضعیت زیان دهی خودروسازان دولتی را قضاوت کنیم شاید این میزان تولید هم طبیعی باشد.
تا پایان سال ۱۴۰۳ ثبت نام نداریم!
همانطور که در آمار مشاهده می شود، تولید و فروش دو خودروساز بزرگ کشور در سال ۱۴۰۲ و اولین ماه سال جاری به اهداف اولیه یعنی تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو در یک سال نرسیده است، اما در گروه ایران خودرو، تولید گروه طی سال ۱۴۰۲ حدود ۵۵۶ هزار و ۴۰۲ دستگاه و در گروه سایپا این رقم حدود ۴۱۸ هزار دستگاه بوده است. بنابراین تولید گروه ایران خودرو ۶۴۰۰ دستگاه و تولید گروه سایپا ۷۵۰۰ دستگاه افزایش یافته است. در بهار ۱۴۰۳ دو خودروساز بیش از ۴۶ هزار دستگاه تولید کرده اند.
با تمام این اوصاف طی چند ماه گذشته تنها خبر فروش و عرضه این دو خودروساز عمدتاً خبر عدم انجام تعهدات خودروسازان و بعضاً نارضایتی مشتریان از تحویل به موقع خودروها بود. . در مورد اینکه چرا عرضه و ثبت نام خودرو در ماه های اخیر متوقف شده است، می توان چندین فرض را مطرح کرد. اولین فرض این است که خودروسازان بخشی از تولید را احتکار می کنند. این موضوع از آمار فروش خودروسازان قابل استنباط نیست و به نظر می رسد خودروسازان فضای پارک کافی برای ذخیره حجم زیادی از خودروها را ندارند. آمار دو خودروساز نیز حاکی از فروش ۳۵۹ هزار دستگاهی سایپا (فقط شرکت مادر) در سال ۱۴۰۱ و ۳۱۵ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۲ است که البته سایپا در توضیح این کاهش عرضه، دلیل آن را حجم بالای تکمیل اعلام کرده است. خودروهای ناقص در سال ۱۴۰۱ در گروه ایران خودرو نزدیک به ۵۳۸ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۲ عرضه شده که نسبت به عرضه ۶۰۷ هزار دستگاهی در سال ۱۴۰۱ کاهش ۶۹ هزار دستگاهی داشته است که به احتمال زیاد این کاهش نیز مربوط به تکمیل خودروهای ناقص در سال ۱۴۰۱
فرضیه دوم عدم ثبت نام و عرضه خودرو در ماه های اخیر را می توان به عرضه خارج از سامانه یکپارچه مربوط کرد. به عبارت دیگر، خودروسازان با فروش خودرو در خارج از این سیستم می‌خواهند خودرو را به قیمت بازار بفروشند و این خودروها در نمایندگی‌ها یا سایر روش‌های غیررسمی به فروش می‌رسند. «فرختگان» اطلاعات کافی از این حادثه ندارد و نمی توان به طور قطعی در این باره صحبت کرد.
اما فرضیه سوم عدم عرضه و ثبت نام خودرو توسط دو خودروساز دولتی در ماه های اخیر می تواند ناشی از تعهدات گسترده ای باشد که مسئولان سابق وزارت حریم خصوصی با ترفندهای عجیب و غریب به مردم تحمیل کرده اند. به عبارت دیگر آنچه در مرحله اول و دوم در اسفند ۱۴۰۱ اتفاق افتاد اردیبهشت و در خرداد ماه ۱۴۰۲ از سوی مسئولان سابق وزارت صمت به عنوان عرضه انبوه خودرو اعلام شد و باعث شد خودروسازان دو سال پیش فروش محصولات خود را انجام دهند و همچنان به تعهدشان عملی نشده است. و ماشین جدیدی برای عرضه ندارند. این فرضیه سوم موضوعی است که ۲۴ آبان ۱۴۰۲ منوچهر لاگی معاون حمل ونقل کشور رونمایی کرد. اگرچه از وضعیت عرضه سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مشخص بود که این اتفاق می افتد، اما مسئولان وقت وزارت امنیت، نوید رشد عجیب تولید را می دادند و این روزها را به مردم نمی گفتند. حالا منطق منوچهر می گوید عرضه بعدی ایران خودرو و سایپا در سامانه یکپارچه منوط به کوتاه شدن صف های تحویل خودرو و تحویل به متقاضیان ثبت نام شده است. زیرا هر دو خودروساز بزرگ تا پایان سال ۱۴۰۳ محصولات خود را برای فروش در سامانه یکپارچه در صف قرار داده اند و برای تمدید این صف باید به این صف ها پاسخ داده و ظرفیت آتی را محاسبه و بر اساس آن عرضه بالایی داشته باشند. وی در پاسخ به این سوال که فاز بعدی عرضه یکپارچه خودرو چه زمانی است؟ وی می گوید: با توجه به ظرفیت های موجود خودروسازان، در صورت تامین خودرو برای مرحله بعد از هم اکنون افراد بیشتری در نوبت تحویل قرار می گیرند و به عبارتی صف طولانی تری تشکیل می شود و تحویل ممکن است صف ها به زمان دیگری موکول شود.”
شاهکار وزارت صمت
۱۰ اسفند ۱۴۰۱ امید قالیباف سخنگوی وزارت حراست از عرضه بیش از ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی داخلی از پایان اسفند ۱۴۰۱ در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو خبر داد. امید قالیباف افزود: تمامی خودروسازان داخلی اعم از ایران خودرو، سایپا و خودروسازان بخش خصوصی به جز گروه بهمن آنها در این پروژه حضور خواهند داشت.»
قالیباف گفت: شرایط ثبت نام افراد طبق برنامه های قبلی اعلام شده است و با ثبت نام در این سامانه طبق وعده وزارت حراست دیگر چیزی به نام قرعه کشی نخواهیم داشت.
وی خاطرنشان کرد: با عرضه سنگین مذکور و همچنین واردات و واردات خودرو از مناطق آزاد، بازار خودرو شرایط خوبی خواهد داشت و پیش بینی می شود به تدریج آرام شود.
پس از این ثبت نام ها، مرحله دوم فروش تلفیقی خودرو از نیمه دوم اردیبهشت از سال ۱۴۰۲ شروع شد. مرحله اول ثبت نام برای شرکت در مرحله دوم فروش یکپارچه خودرو که افتتاح حساب نیابتی و واریز وجه بود از ۲۰ اردیبهشت ماه شروع شد و متقاضیان به مدت ۱۰ روز (تا ۲۹). اردیبهشت ماه) امکان تعریف حساب نمایندگی به نام سازمان پشتیبانی را داشت. پس از این مهلت، کار رصد و ارسال اطلاعات متقاضیان از بانک به سامانه آغاز شد. بر این اساس، با ارسال اطلاعات متقاضیان واجد شرایط به سامانه، سایت سامانه از چهارشنبه سوم خرداد ماه فعال شد تا مشتریان بتوانند پنج خودروی ترجیحی خود را انتخاب کنند.
همانطور که وزارت امنیت گفته است، این طرح در سه قالب طرح ویژه متقاضیان عادی، طرح حمایت از خانواده و جوانان جمعیت و طرح جایگزینی خودروهای فرسوده اجرا شده است. در این مرحله از فروش خودرو، ۲۳ محصول از چهار شرکت سایپا، مادره خودرو، کرمان موتور و فردا موتور به قیمت کارخانه (مصوب شورای رقابت) عرضه شده است. همانطور که مشخص است گروه ایران خودرو در این مرحله از فروش خودروسازان حضور نداشت. در مرحله اول گروه بهمن حضور نداشت و این غیبت در مرحله دوم برای این خودروساز خصوصی تکرار شده است.
