«سرمایه‌گذاری قطره‌چکانی» کافی نیست، معادن کشور در انتظار سرمایه‌های ارزی :: ایران تحلیل

سرمایه گذاری در معادن کشور به صورت قطره چکانی انجام می شود. بر اساس گزارش معاونت بررسی های اقتصادی اتاق تهران، علیرغم روند افزایشی ارزش اسمی سرمایه گذاری در معادن در حال بهره برداری (به استثنای استخراج نفت خام، گاز طبیعی و خاک رس)، سرمایه گذاری واقعی در این بخش طی سال های گذشته انجام شده است. سال ۹۵ تا ۱۴۰۰ روند نزولی داشته و کمترین سرمایه گذاری واقعی مربوط به سال ۱۴۰۰ با رقم ۷.۷ هزار میلیارد تومان بوده است.

به گزارش ایران تحلیل، بخش معدن یکی از بخش های سودآور اقتصاد ایران است که با یک برنامه ریزی استراتژیک و کلان در چشم انداز میان مدت می تواند ارزش افزوده بالایی ایجاد کند و سهم خود را از تولید ناخالص ملی به ده درصد یا حتی بیشتر برساند. . برای دستیابی به این هدف، نیازمند «افزایش سرمایه گذاری مطلوب» در بخش معدن کشور هستیم.

مهرماه امسال محمدرضا بهرامان، رئیس خانه معدن ایران با بیان اینکه حدود ۴۵ تا ۴۶ میلیارد دلار در حوزه معدن سرمایه گذاری شده است، گفت: رشد بخش معدن در سال گذشته ۳ درصد بوده و به ترتیب برای رسیدن به رشد ۱۳ درصدی که در برنامه هفتم پیش بینی شده بود، نیاز به افزایش سرمایه گذاری وجود دارد به طوری که برآوردها نشان می دهد برای اینکه رشد بخش معدن به هفت تا هشت درصد برسد. ما حداقل به ۱۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری بیشتر نیاز داریم.

سال هاست که نیاز به سرمایه گذاری بیشتر در بخش معدن (سرمایه گذاری حداقل ۵۰ تا ۷۵ میلیارد دلاری) احساس می شود. نمونه آن اظهارات نایب رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در دو سال و چند ماه پیش در آبان ماه ۱۴۰۰ است. مهرداد اکبریان در این باره اظهار داشت: بازگشت بخش معدن و صنایع معدنی کشور به شرایط عادی در بخش‌های مختلف اکتشاف، استخراج و ماشین‌آلات و جبران تاخیرها نیازمند سرمایه‌گذاری ۵۰ تا ۷۵ میلیارد دلاری است.

اما واقعیت چیز دیگری است. سرمایه گذاری در معادن کشور به صورت قطره چکانی انجام می شود. بر اساس گزارش معاونت بررسی های اقتصادی اتاق تهران، علیرغم روند افزایشی ارزش اسمی سرمایه گذاری در معادن در حال بهره برداری (به استثنای استخراج نفت خام، گاز طبیعی و خاک رس)، سرمایه گذاری واقعی در این بخش طی سال های گذشته انجام شده است. سال ۹۵ تا ۱۴۰۰ روند نزولی داشته و کمترین سرمایه گذاری واقعی مربوط به سال ۱۴۰۰ با رقم ۷.۷ هزار میلیارد تومان بوده است. متوسط ​​رشد سالانه سرمایه گذاری واقعی در بخش معدن طی سال های مورد بررسی منفی ۷ و ۱۷ درصد است.

سرمایه‌گذاری یکی از محرک‌های توسعه اقتصادی است و یکی از نسبت‌های مهمی که میزان تزریق سرمایه برای حمایت از فرآیند توسعه را در سطح کلان یا بخشی تعیین می‌کند، نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی یا ارزش افزوده آن بخش است. در سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۴۰۰ نسبت در بخش معدن رو به کاهش بوده و در سال ۱۴۰۰ به ۶ رسیده و به ۳ درصد رسیده است که کمترین میزان در بازه زمانی پرونده‌های مورد بررسی است.

بر اساس نتایج چهلمین طرح سرشماری معادن کشور در حال بهره برداری توسط مرکز آمار ایران که در سال ۱۴۰۱ با مراجعه به ۷۲۵۰ معدن برای کسب اطلاعات نهایی معادن کشور در سال ۱۴۰۰ به اجرا درآمد، در سال ۱۴۰۰ ارزش سرمایه گذاری معادن در حال بهره برداری کشور معادل ۷۸ هزار و ۷۶۵ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال قبل ۴۳.۶ درصد افزایش داشته است و در بین فعالیت های مختلف، سنگ آهن، زغال سنگ و شن و ماسه بیشترین سرمایه گذاری را داشته اند.

به این ترتیب باید گفت که این سرمایه گذاری های ریالی محدود با اهداف نهایی سرمایه گذاری های دلاری مطلوب فاصله ای از زمین تا آسمان دارد و در واقع این سرمایه گذاری بسیار نامطلوب و قطره چکانی است که حجم را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. معادن و اکتشاف معادن ایران در مقایسه با بهترین نمونه های جهان. برای اثبات این مدعا بد نیست به صحبت های «علی اصغر پورمند» مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) در دهمین جلسه اشاره کنیم. بهمن فعالان اقتصادی کشور در این ماه به محضر مقام معظم رهبری مراجعه خواهند کرد.

پورمند در این نشست گفت: میزان سرمایه گذاری در بخش معدن ایران حدود ۳۰ میلیارد دلار است که عمدتا مربوط به دوران پس از انقلاب است و عمده تولیدات این بخش ۳۰ میلیون تن فولاد، ۳۰۰ هزار تن فولاد است. مس کاتد، ۵۰۰ هزار تن آلومینیوم و ۶۰ میلیون تن سیمان ۷۰ میلیارد تن است که ۷۰ درصد آن مربوط به مصالح ساختمانی است حفاری با عمق متوسط ​​۵۰۰ متر در ایران انجام شده است در حال انجام ۴ کیلومتر حفاری اکتشافی…»

این اطلاعات نشان می دهد که در تاریخ از زمان کشف اولین معدن تاکنون تنها ۵ میلیون متر استخراج معدن انجام شده است در حالی که در ۵ کشور معدنی دنیا سالانه ۶ میلیون متر استخراج انجام می شود. از این گزاره فقط یک نتیجه ساده می توان گرفت: کل کاوش های معدنی ما در تاریخ کمتر از حفاری های سالانه کشورهای معدنی است! کاری که کشورهای مطرح در این زمینه در یک سال حفاری و اکتشاف انجام می دهند بیش از کاری است که ما در تاریخ انجام داده ایم!

گزارش “World Mining Data 2019” منتشر شده توسط کنگره جهانی معدن نشان می دهد که چین بزرگترین کشور معدنی در جهان است. پس از چین، آمریکا، روسیه، استرالیا و هند به ترتیب ایستاده اند. عربستان در این فهرست ششم است اما ایران دهم. البته این گزارش بر اساس میزان استخراج معدنی است.

با توجه به همه اینها، در پایان باید یک سوال ساده بپرسیم؛ اگر در سال‌های اخیر به دغدغه‌های فعالان بخش معدن در خصوص سرمایه‌گذاری مورد نیاز توجه می‌شد و با تزریق نقدینگی دلاری کافی، قطار معدنی کشور در مسیر درستی قرار می‌گرفت، آیا میزان حفاری‌های معدنی ما و اکتشافات در فهرست غول های معدنی جهان قرار دارند؟ آیا هنوز از قافله عقب هستیم؟!